W ostatnim czasie coraz częściej mówi się o możliwości unieważnienia umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego. Temat został nagłośniony po wydaniu w dniu 3 października 2019 r. przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wyroku w sprawie Dziubak (C-260/18). Czy unieważnienie umowy kredytu we frankach szwajcarskich jest w ogóle możliwe, a jeśli tak to jakie niesie za sobą konsekwencje?
Unieważnienie umowy kredytowej – Sprawa Dziubak
W dniu 3 października 2019 r. TSUE wydał korzystną opinię w sprawie kredytu państwa Dziubaków. Orzeczenie zostało wydane w wyniku sformułowania przez Sąd Okręgowy w Warszawie pytań prejudycjalnych. Sąd miał wątpliwości prawne, wobec czego domagał się wykładni unijnego prawa w kwestii klauzul niedozwolonych w umowach konsumenckich.
W konsekwencji TSUE wskazało, że w zawartych w Polsce umowach kredytu indeksowanego do waluty obcej, nieuczciwe warunki umowy dotyczące różnic kursowych nie mogą być zastąpione przepisami ogólnymi polskiego prawa cywilnego. Jednocześnie według Trybunału, prawo Unii Europejskiej nie stoi na przeszkodzie unieważnieniu umów dotyczących kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego.
Unieważnienie umowy kredytowej – co na to Kodeks cywilny?
Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego w przypadku stwierdzania nieważności umowy obie strony są zobowiązane do wzajemnego zwrotu sobie tego, co nawzajem sobie świadczyły, a zwrot następuje wedle przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Dodać przy tym należy, że zasadniczo roszczenia kredytobiorcy przedawniają się z upływem 10 lat, natomiast roszczenia banku mają 3-letni okres przedawnienia. Wobec czego teoretycznie kredytobiorca ma prawo do zwrotu wszystkiego, co wpłacił na rzecz banku w okresie 10 lat poprzedzających wszczęcie postępowania. Z kolei roszczenie banku o zwrot kapitału uległo przedawnieniu. Niemniej jednak w praktyce w przypadku unieważnienia, zarówno bank, jak i i konsument muszą się bowiem liczyć z koniecznością zwrotu wszystkich otrzymanych świadczeń pieniężnych. Sądy stosują dwie metody rozliczeń – jedna jest bardziej korzystna dla banków, druga – dla frankowiczów.
Unieważnienie umowy kredytu we frankach – teoria salda a teoria dwóch kondykcji
Zgodnie z teorią salda – środki zwraca ta strona, która uzyskała większą korzyść. Gdy kredyt jest spłacony jedynie w części, może okazać się, że to kredytobiorca będzie zobowiązany do zapłaty pozostałej części kapitału na rzecz banku. Innymi słowy jeśli dotychczasowe wpłaty kredytobiorcą są mniejsze od udzielonego przez bank kapitału, to sąd nie przyznaje żadnej kwoty kredytobiorcy, skoro konsument pozostaje jeszcze dłużnikiem wobec banku. Teorię salda zastosował m. in. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 10 października 2018 r., sygn. XXV C 695/17, w którym unieważnił umowę kredytu indeksowanego, ale kredytobiorcom zasądził tylko to, co nadpłacili ponad otrzymaną kwotę.
Bardziej przychylna dla kredytobiorców jest teoria dwóch kondykcji, zgodnie z którą każda ze stron zgłasza żądanie zwrotu odrębnie. Oznacza to, że w przypadku stwierdzenia nieważności umowy, w sytuacji gdy obie strony uzyskały korzyść majątkową powstają dwa odrębne stosunki prawne, w których obie strony będą wobec siebie bezpodstawnie wzbogacone. Wobec powyższego jeśli bank w procesie wytoczonym z powództwa kredytobiorcy pozostanie bierny nie formułując roszczeń wzajemnych (np. powództwa wzajemnego, czy też oświadczeń o potrąceniu), to zgodnie z teorią dwóch kondycji powództwo kredytobiorcy o zapłatę powinno zostać uwzględnione w całości.W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18, znalazło się stwierdzenie o dominującej teorii dwóch kondykcji – zgodnie z panującą w orzecznictwie i w doktrynie teorią dwu kondykcji, opartą na art. 410 § 2 k.c., w takiej sytuacji każde roszczenie o wydanie korzyści należy traktować niezależnie, a ich kompensacja jest możliwa tylko w ramach instytucji potrącenia.
Na odpowiedź na pytanie, którą z ww. teorii należy stosować przyjdzie nam jeszcze poczekać. Do Sądu Najwyższego trafiło w dniu 22 stycznia 2020 roku zagadnienie prawne, sygn. III CZP 11/20,w którym Sąd ma odpowiedzieć na następujące pytanie: czy w świetle art. 405 k.c. i art. 409 k.c., w przypadku uznania umowy kredytu indeksowanego za nieważną na skutek zawarcia w niej klauzul abuzywnych, gdy bezpodstawne wzbogacenie ma miejsce po obu stronach umowy, kredytobiorca może skutecznie domagać się od banku zwrotu świadczenia w postaci rat kapitałowo-odsetkowych zapłaconych w walucie polskiej lub w walucie obcej, w sytuacji gdy nie doszło do zwrotu przez kredytobiorcę wypłaconej przez bank kwoty kredytu w nominalnej wysokości?
Unieważnienie umowy kredytowej – zgłoś się po profesjonalną pomoc
Dodam, że podejmuję się pomocy prawnej osobom, które zaciągnęły kredyt we frankach szwajcarskich. Pomagam osobom fizycznym, które zawarły umowę kredytu powiązaną z kursem franka szwajcarskiego (denominowany lub indeksowany). W zależności od przypadku istnieje możliwość unieważnienia umowy, odzyskania nadpłaconych rat, ustalenia dalszej spłaty po kursie uruchomienia, zwrotu kwoty wpłaconych tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a także wypracowania innych korzystnych rozwiązań. Więcej informacji znajdziecie Państwo pod adresem: https://skilex.com.pl/pomoc-frankowiczom/.
