Pracodawca może powierzyć pracownikowi mienie służące wykonywaniu pracy. W takim wypadku pracownik odpowiada za powierzone mienie, a w razie jego uszkodzenia lub utraty pracownik jest zobowiązany do wyrównania szkody. Co jeszcze się wiąże z powierzeniem mienia pracownikowi?
Powierzenie mienia
Praktycznie w każdej pracy dochodzi do powierzenia pracownikowi pewnego mienia. W skład tego mienia mogą wchodzić nieruchomości (np. hala produkcyjna), rzeczy ruchome (narzędzia, samochód, sprzęt informatyczny) oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym lub w gotówce. Pracodawca winien zabezpieczyć majątek przedstawiający większą wartość przed jego zniszczeniem lub utratą. Instytucja powierzenia mienia pracownikowi została uregulowana w art. 124-127 Kodeksu pracy.
Sposób powierzenia mienia
Do powierzenia mienia pracownikowi nie jest wymagana umowa sporządzona na piśmie, choć takie rozwiązanie jest dopuszczalne i może stanowić dowód dla stron w przypadku ewentualnego sporu. Niemniej jednak przekazanie mienia może nastąpić w różny sposób, także przez czynności konkludentne (czyli w sposób dorozumiany) – np. przez przyjęcie przez pracownika kluczyków do służbowego samochodu. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2017 r., sygn. II PK 306/15, wskazano, że dla stwierdzenia, że pracownik przyjął na siebie odpowiedzialność za mienie powierzone nie ma zatem znaczenia złożenie oświadczenia woli o przyjęciu takiej odpowiedzialności na piśmie, jeżeli zgoda pracownika wynika jednoznacznie z rodzaju pracy i obowiązków jakie wynikają z zawartej umowy o pracę. Istotne jest natomiast i niezbędne dla stwierdzenia, że pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za mienie powierzone, prawidłowe powierzenie mu tego mienia. Zaznaczyć przy tym należy, że przekazanie pracownikowi tego mienia może mieć różną formę, może lecz nie musi być to remanent czy przeprowadzona inwentaryzacja, ważne jest natomiast aby pracownik był obecny przy powierzaniu mu mienia i mógł kontrolować stan, ilość i wartość faktycznie powierzanego mu mienia.
Obowiązki pracownika
Jeśli powierzono pracownikowi mienie to pracownik jest zobowiązany do zwrotu tego mienia albo wyliczenie się z tego mienia. Zwrot mienia oznacza oddanie pracodawcy tej samej rzeczy (dotyczy to rzeczy oznaczonych co do tożsamości, np. zwrot powierzonego samochodu służbowego), natomiast wyliczenie się to oddanie pracodawcy rzeczy w tej samej ilości (dotyczy rzeczy oznaczonych co do gatunku, np. zwrot zgromadzonej w kasie zakładu gotówki).
Pełna odpowiedzialność pracownika
Zgodnie z art. 124 § 1 Kodeksu pracy pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:
1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
Ponadto zgodnie z art. 124 § w Kodeksu pracy pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. W ww. artykułach przewidziano pełną odpowiedzialność pracownika za powierzone mu przez pracodawcę mienie. W przypadku utraty lub zniszczenia tego mienia pracownik odpowie w pełnej wysokości za wyrządzoną szkodę. Pracodawca nie ma w takim wypadku udowodnienia winy pracownika, a jedynie wykazać wystąpienie szkody i jej wysokości.
Zwolnienie pracownika z odpowiedzialności
Pracownik może się uwolnić od odpowiedzialności za powierzone mienie, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Ograniczenie odpowiedzialności pracownika
Ponadto jeśli uszkodzenie (zniszczenie) rzeczy powierzonych pracownikowi nastąpiło z jego winy nieumyślnej to może dojść do ograniczenia odpowiedzialności pracownika do kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (zgodnie z art. 119 Kodeksu pracy).
Wspólna odpowiedzialność pracowników za mienie powierzone
Zgodnie z art. 125 Kodeksu pracy pracownicy mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej, zawarta przez pracowników z pracodawcą na piśmie pod rygorem nieważności. Wówczas pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.
Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości związane z odpowiedzialnością pracownika za powierzone mienie, to chętnie Ci pomogę. Więcej informacji o zakresie moich usług w sprawach pracowniczych znajdziecie Państwo pod adresem: https://skilex.com.pl/prawo-pracy/.