Dnia 1 stycznia 2023 r. weszły w życie ustawa z dnia 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe oraz ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Mają one na celu implementację dyrektyw Unii Europejskiej (w tym tzw. dyrektywę Omnibus). Co do zasady przepisy te mają zastosowanie do umów zawartych od 1 stycznia 2023 r. Poniżej znajdziecie Państwo najważniejsze zmiany wynikające z nowych przepisów.
Brak zgodności towaru z umową
Do 31 grudnia 2022 r. niezależnie, czy kontrahentem umownym był konsument (B2C), czy przedsiębiorca (B2B) zastosowanie miała rękojmia za wady uregulowana w przepisach księgi trzeciej tytułu XI działu II ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (art. 556 – 576 kodeku cywilnego). Od 1 stycznia 2023 r. zgodnie z art. 43a ust. 1 ustawy o prawach konsumenta przepisów tych nie stosuje się do umów zobowiązujących do przeniesienia własności towaru na konsumenta, w tym w szczególności umów sprzedaży, umów dostawy oraz umów o dzieło będące towarem. Do tych umów mają zastosowanie art. 43a-43g ustawy o prawach konsumenta, które regulują odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową.
Art. 43b ust. 1 ustawy o prawach konsumenta:
1. Towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności jego:
1) opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
2) przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.
W przypadku niezgodności towaru z umową konsument może żądać w pierwszej kolejności naprawy lub wymiany towaru, przy czym przedsiębiorca może naprawić towar w miejsce żądanej wymiany albo odwrotnie, jeżeli doprowadzenie towaru do zgodności z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby to nadmiernych trudności. W drugiej kolejności konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy dopiero. Ma taką możliwość, gdy:
- przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodność z umową;
- przedsiębiorca nie doprowadził towaru do zgodności z umową;
- brak zgodności ma nadal miejsce pomimo próby doprowadzenia towaru do zgodności z umową;
- brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia skorzystanie z prawa do obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy bez uprzedniego żądania doprowadzenia towaru do zgodności z umową;
- z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie zamierza on doprowadzić towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.
Powyższa odpowiedzialność obejmuje niezgodność towaru z umową, która istnieje w chwili jego dostarczenia i ujawniła się w ciągu dwóch lat od tego momentu, przy czym obowiązuje domniemanie, że brak zgodności ujawniony w tym terminie istniał w chwili dostarczenia towaru.
Co istotne do umów zobowiązujących do przeniesienia własności towaru zawartych przed 1 stycznia 2023 r. stosuje się przepisy dotychczasowe, czyli dotyczące rękojmi niezależnie od statusu kontrahenta (konsument/przedsiębiorca).
Obowiązki informacyjne przedsiębiorcy
Na przedsiębiorcę zostały nałożone kolejne, nowe obowiązki informacyjne. Przedsiębiorca został zobowiązany do poinformowania konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o:
- adresie przedsiębiorstwa, adresie poczty elektronicznej oraz numerze telefonu, pod którymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą; ewentualnie innym niż określonym powyżej środku komunikacji online, jeżeli taki środek przedsiębiorca dodatkowo udostępnia, który: gwarantuje zachowanie pisemnej korespondencji pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą, w tym daty i godziny takiej korespondencji, spełnia wymogi trwałego nośnika, umożliwia szybkie i efektywne kontaktowanie się konsumenta z przedsiębiorcą;
- indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje
- kosztach zwrotu towaru w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument; w odniesieniu do umów zawieranych na odległość – kosztach zwrotu towaru, jeżeli ze względu na swój charakter towary te nie mogą zostać w zwykłym trybie odesłane pocztą;
- przewidzianej przez prawo odpowiedzialności przedsiębiorcy za zgodność świadczenia z umową;
- funkcjonalności towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych lub usług cyfrowych oraz mających zastosowanie technicznych środkach ich ochrony;
- mających znaczenie kompatybilności i interoperacyjności towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych lub usług cyfrowych.
Informowanie o obniżeniu ceny
W ramach implementacji dyrektywy Omnibus nastąpiła zmiana zasady informowania o cenach towarów i usług. Obecnie obok aktualnej obniżonej ceny należy uwidocznić również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.
Art. 4 ust. 2 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług:
W każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.
Warto zaznaczyć, że jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje powyższego obowiązku, to wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nałoży na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł.
Opinie konsumentów
Wskutek nowelizacji ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym przedsiębiorcy umożliwiający dostęp do opinii o produktach wystawianych przez konsumentów zostali zobowiązani podawać informacje o tym, czy i w jaki sposób zapewniają, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli.
Jeżeli przedsiębiorca poinformuje konsumentów, że nie dokonuje takiej weryfikacji, nie będzie musiał podejmować dodatkowych działań. Natomiast jeżeli wskaże, że dokonuje powyższej weryfikacji, musi podjąć uzasadnione i proporcjonalne kroki, aby sprawdzić, czy opinie pochodzą od konsumentów, którzy nabyli lub używali dany produkt. Poinformowanie konsumentów, że opinie są weryfikowane, w sytuacji gdy przedsiębiorca nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków w celu sprawdzenia, czy pochodzą one od konsumentów, którzy nabyli produkt lub go używali, stanowi nieuczciwą praktykę rynkową. Podobnie kwalifikowane jest zamieszczanie lub zlecanie zamieszczenia innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów albo zniekształcanie opinii lub rekomendacji konsumentów w celu promowania produktów.