Kontrola trzeźwości pracownika to procedura, która może być konieczna w wielu zawodach, zwłaszcza tam, gdzie istnieje ryzyko związane z pracą w stanie nietrzeźwości, takich jak praca w transporcie, obszarach bezpieczeństwa publicznego, czy też w przemyśle. Dotychczas badanie trzeźwości pracownika nie było uregulowane w przepisach prawa pracy. Od dnia 21.02.2023 r. sytuacja ta uległa zmianie, wskutek wejścia w życie nowych przepisów do Kodeksu pracy.
Kontrola trzeźwości w pracy
Wcześniej, tj. przed 21.02.2023 r., obowiązywał przepis art. 17 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, który zobowiązywał kierownika zakładu pracy lub osobę przez niego upoważnioną do niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy.
Od dnia 21.02.2023 r. kontrola trzeźwości w pracy jest możliwa na gruncie przepisów Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 221c § 1 Kodeksu pracy jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników. Ponadto stosownie do 221e § 1 Kodeksu pracy jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. Uprzednio nie było procedury umożliwiającej pracodawcy kontrolę pracowników na obecność środków odurzających.
Badanie trzeźwości pracownika
Kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Kontrola trzeźwości obejmuje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie. Przykładowo za dozwolone uznać należy badanie alkomatem w pracy.
Kontrola trzeźwości pracownika jest przeprowadzana przez pracodawcę w sposób przewidziany w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Kontrola trzeźwości w pracy uwzględnia wymagania wynikające z przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika.
O wprowadzeniu kontroli trzeźwości w pracy pracodawca informuje pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
Badanie trzeźwości pracownika polega na stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości w rozumieniu art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2023 r. poz. 165, 240, 535 i 803). Za równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu.
Alkohol w pracy, a nowe przepisy – konsekwencje
Pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości w rozumieniu art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.
Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. policję), przy czym badanie te badanie przeprowadza się przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. Co istotne w przypadku gdy wynik takiego badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia
Ponadto pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli kontrola wykaże obecność w organizmie pracownika środka działającego podobnie do alkoholu albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu takiego środka lub zażywał taki środek w czasie pracy.
Podsumowanie
Niewątpliwie kontrola trzeźwości pracownika wprowadzona wskutek nowelizacji przepisów Kodeksu pracy była konieczna wobec braku precyzyjnych regulacji w tym obszarze. Warto dodać, że działania prewencyjne pracodawcy mają być prowadzone, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. Zatem pracodawca nie będzie mógł dowolnie przeprowadzić badanie trzeźwości pracownika.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej z zakresu prawa pracy, to chętnie Ci pomogę. Jako radca prawny jestem uprawniony do zastępowania strony przed sądem pracy. W imieniu klienta będącego pracownikiem dochodzę roszczeń o odszkodowanie, przywrócenie do pracy, zapłatę odprawy, zapłatę premii z kontraktu menadżerskiego, zadośćuczynienie za wypadek przy pracy, a także doradzam w sprawach dotyczących dyskryminacji i mobbingu w stosunku pracy. Więcej informacji o zakresie moich usług w sprawach pracowniczych znajdziecie Państwo pod adresem: https://www.skilex.com.pl/prawo-pracy/.